Concentratiekamp Berlijn – Sachsenhausen

Berlijn heeft naast mooie bezienswaardigheden ook een zware geschiedenis. Vlakbij de stad zit Sachsenhausen, een concentratiekamp uit de Tweede Wereldoorlog. Het is niet de meest vrolijke activiteit, maar wel een hele belangrijke. Je kunt zelf rondlopen over het kamp, maar een rondleiding leer je nog meer over deze indrukwekkende plek. In dit artikel delen we wat je hier gaat zien en waarom deze plek zeker een bezoek waard is.

Tip! Wil je nog meer weten over de geschiedenis en cultuur? Breng dan een bezoek aan de meest interessante musea van Berlijn.

Concentratiekamp Berlijn – Sachsenhausen

• Tickets voor Sachsenhausen
• De geschiedenis van Sachsenhausen
• Wie zaten er gevangen in Sachsenhausen?
• Het concentratiekamp als museum
• Is een bezoek aan Sachsenhausen ook aan te raden voor kinderen?
• Praktische bezoekersinformatie

De geschiedenis van Sachsenhausen

Sachsenhausen is een concentratiekamp dat tijdens het naziregime in Duitsland diende als een van de belangrijkste detentiecentra. Het is een van de meest indrukwekkende bezienswaardigheden van Berlijn. Het kamp werd in 1936 gebouwd in de buurt van Oranienburg, ten noorden van Berlijn. Sachsenhausen was oorspronkelijk bedoeld voor politieke gevangenen.

In de loop der jaren groeide het uit tot een kamp waarin veel verschillende groepen gevangenen werden vastgehouden. Sachsenhausen stond bekend om het gedwongen arbeidssysteem. Gevangenen moesten onder barre omstandigheden werken in fabrieken die in de buurt van het kamp te vinden waren. Veel gevangenen stierven door uitputting, mishandeling en/of medische experimenten. Naarmate de Tweede Wereldoorlog vorderde werden in Sachsenhausen ook massa executies uitgevoerd. Uiteindelijk werden de gevangen in Sachsenhausen bevrijdt op 22 april 1945.

Wie zaten er gevangen in Sachsenhausen?

In Sachsenhausen werden verschillende groepen mensen gevangengehouden:

In het begin, al voor het begin van de oorlog, was het kamp vooral gericht op politieke gevangen. Deze gevangenen werden geïndoctrineerd op politiek vlak en moesten dwangarbeid verrichten. Een aantal jaren later werden veel Joden in dit kamp gevangengenomen. Dit gebeurde met name na diverse anti Joodse maatregelen zoals de Kristalnacht. De Joden werden in dit kamp mishandeld en gediscrimineerd.

In totaal zijn er 200.000 mensen gevangen genomen in Sachsenhausen. Er zijn tussen de 30.000 en 50.000 mensen overleden. Het precieze aantal is nooit bekend geworden.

Ook homoseksuelen werden als ‘raciaal ongewenst’ beschouwd en gevangengenomen. Zij werden in het kamp ook mishandeld en gediscrimineerd. Een laatste groep gevangenen in het kamp waren de krijgsgevangenen en verzetsstrijders uit verschillende landen. Zij moesten ook zware dwangarbeid verrichten en werden slecht behandeld.

Het concentratiekamp als museum

Tegenwoordig is Sachsenhausen open voor bezoekers. Het voormalige kamp is als het ware een gedenkplek en museum geworden, zodat de gruwelen die zich hier hebben afgespeeld nooit vergeten zullen worden. Je kunt rondlopen door de overblijfselen van het kamp, hierbij zie je verschillende dingen terug uit de tijd waarin het kamp nog operationeel was.

Ingang van Sachsenhausen

Direct bij de ingang van het kamp zie je een poort met de beruchte inscriptie Arbeit Macht Frei. Dit werd de gevangenen in het kamp voorgehouden, maar was uiteraard een valse belofte. Hier staan ook diverse wachttorens, de bewakers hielden vanaf hier de gevangenen in de gaten. Daarnaast is er de doodstrook, dit is de omheining van het kamp. Dit zorgde ervoor dat de gevangen niet zouden ontsnappen. Deden ze toch wel een poging, dan werden ze vaak direct doodgeschoten.

De Joodse barakken

Deze barakken zijn één van de meest symbolische en heftige onderdelen van het kamp. Het is de plek waar alle Joodse gevangenen verbleven in onmenselijke omstandigheden. De barakken waren overvol en de omstandigheden waren zeer onhygiënisch. Barak 38 en 39 staan nog steeds, je kan hier met eigen ogen zien hoe onmenselijk de omstandigheden waren.

Station Z

Station Z is de meest heftige plek in kamp Sachsenhausen. Dit is de plek waar executies plaatsvonden. De naam ‘Station Z’ is bedacht door de SS’ers, aangezien de Z de laatste letter van het alfabet is en dit staat symbool voor de gevangenen die op deze plek aan hun eind kwamen. Verder is hier een gaskamer, maar je zou bijna denken dat het een badkamer is. Dat is niet het enige, er is hier ook een nekschot-machina. Grote aantallen gevangenen werden hier tegelijkertijd vermoord. Er is hier zelfs een crematorium. Station Z is dus echt een plek die symbool staat voor de vele duizenden mensen die hier onschuldig en op zeer wrede wijze zijn vermoord.

Monumenten en gedenktekens

Ook zijn er verschillende monumenten en gedenktekens op het kampterrein te vinden. Op diverse plekken in het kamp kom je ze tegen. Er is een gedenkteken voor de gestorven verzetsstrijders uit Nederland. Alle gedenktekens zijn aandenkens aan de vreselijke gebeurtenissen die hier hebben plaatsgevonden en de vele slachtoffers die er zijn gevallen.

Laboratorium van Sachsenhausen

Eén van de vele erge dingen die zijn gebeurd in het kamp zijn lugubere medische experimenten. Deze waren onethisch en hadden soms ook de dood tot gevolg. Dit vond plaats in het pathologisch laboratorium in Sachsenhausen, onder leiding van de beruchte kamp arts Aribert Heim.

Museum en documentatiecentrum

In het museum en documentatiecentrum bij het kamp kun je nog veel meer te weten komen over hoe alles eraan toe ging in het kamp. Er zijn verschillende tentoonstellingen, waaronder ervaringsverhalen van overlevenden. Ook zijn er veel persoonlijke voorwerpen en documenten te zien die tentoongesteld worden. Kleding die de gevangen droegen, identificatiekaarten van de gevangen en brieven die zij hebben geschreven naar het thuisfront.

Deze persoonlijke voorwerpen laten een diepe indruk na en geven misschien nog wel het beste weer hoe de gevangenen in Sachsenhausen zich gevoeld moeten hebben tijdens hun tijd in dit kamp. Het is een indrukwekkend gedeelte van het kamp.

Is een bezoek aan Sachsenhausen ook aan te raden voor kinderen?

Sachsenhausen is een beladen plek voor iedereen. Zeker voor kinderen kan het zeer indrukwekkend zijn. Toch kan het ook heel goed zijn om dit samen met kinderen te bezoeken. Het is voor kinderen een manier om te leren over het onderwerp oorlog en over de verschrikkelijke gebeurtenissen die er in de Tweede Wereldoorlog hebben plaatsgevonden.

Tip! Na een dag Sachsenhausen is het tijd voor een leuke activiteit in Berlijn voor kinderen. 😊

Je kan je kinderen meegeven dat plekken zoals kamp Sachsenhausen juist goed zijn om te bezoeken, zodat niemand vergeet wat er gebeurd is en vooral dat er op deze manier wordt benadrukt dat we dit ook nooit meer willen laten gebeuren. Over het algemeen wordt aangeraden om het kamp niet te bezoeken met kinderen jonger dan 12 jaar, maar uiteraard kun je als ouder zelf het beste bepalen of een bezoek aan het concentratiekamp wel of niet geschikt is voor jouw kind.

Praktische bezoekersinformatie

Tip: bestel alvast je tickets